Een overhemd of kortweg hemd is een kledingstuk voor het bovenlichaam, met name gedragen door mannen. Vrouwen dragen ook overhemden, maar dan worden ze bloes of blouse genoemd.
De meeste overhemden bestaan uit een dunne stof zoals katoen, linnen of viscose.
Gebruik
Het overhemd is al erg lang een bijzonder populair kledingstuk. Het wordt in verschillende vormen gedragen, bij iedere denkbare gelegenheid. Het kan onder een pak worden gedragen, maar ook op het strand. Omdat er zoveel verschillende draaggelegenheden zijn, zijn er ook veel variaties in ontwerp.
Boord
Een overhemd met een Button Down boordEen overhemd heeft een voorsluiting en een boord. Als het overhemd geen voorsluiting heeft wordt het aangeduid als T-shirt. Een T-Shirt dat wel een boordje met knoopjes heeft, maar geen voorsluiting noemt men een polo. Er zijn verschillende soorten boorden.
Button Down Boord
Bij deze kraag dienen de punten van de kraag met knopen vast te worden gezet op het voorpand. Dit type overhemd is iets informeler en wordt doorgaans ook niet onder een colbert of pak gedragen. Etiquette-hardliners menen dat dit soort alleen tijdens het sporten gedragen mag worden; de button-downboord is uitgevonden om de boord tijdens het polo-spel op de plaats te houden.
Klassiek Boord
Ook wel Straight Point of Turndown genoemd. Dit type boord is het meest gangbaar onder een pak en in combinatie met een stropdas. In de punten zelf zitten vaak kunststof baleintjes die de punt recht dienen te houden.
Wide Spread Boord
Net zoals het Straight Point boord is deze kraag zonder knoopjes uitgevoerd. De punten staan echter wat wijder uit elkaar, hetgeen dit type hemd geschikt maakt voor dikkere knopen in de stropdas, en natuurlijk dikkere stropdassen. Ook in deze kraag zitten vaak baleinen.
Cut Away Boord
De punten van dit boord zijn niet recht gesneden, maar lopen vaak licht rond naar achter. Het effect hiervan is een nog wijder vallende kraag.
Wit Boord
Bij deze overhemden is het boord in wit uitgevoerd, in contrast met andere kleuren op het hemd zelf. Vaak zijn de manchetten van deze hemden ook wit. Dit type overhemd zie je vooral in de Verenigde Staten.
Vadermoordenaar
Onder een smoking, of rokkostuum draagt men dit type boord. Het kenmerkt zich door de punten die alleen aan de voorkant zichtbaar zijn. Ook zijn op deze overhemden enkele of alle knopen van het voorpand bedekt. Voor een afbeelding zie het portret van Max Stirner.
Manchetten
De manchetten sluiten de mouwen bij de polsen. Indien het overhemd onder een pak gedragen wordt, dient ongeveer een centimeter van de manchet onder de mouw uit te steken. Er zijn twee verschillende soorten manchetten.
Enkele manchet
Dit is de meest gangbare manchet.
Dubbele manchet
Een dubbele manchet is erg klassiek en formeel. Het is bijvoorbeeld een verplicht nummer bij sommige avondkleding, zoals het Jacquet. De manchetten worden bij elkaar gehouden met manchetknopen of bachelor knots (gevlochten balletjes). Er zijn veel verschillende soorten manchetknopen, de meeste worden als sieraad beschouwd. De mooie kant van deze knopen dient aan de buitenkant te zitten, zodat deze zichtbaar is als de hand op tafel ligt.
Borstzak
Veel overhemden worden uitgevoerd met een borstzakje. Wat formelere overhemden, bijvoorbeeld voor bruiloften, worden uitgevoerd zonder borstzak. Andere, meer sportieve hemden, hebben soms zelfs een tweede borstzak.
Andere variaties
Bij sportievere uitvoeringen van overhemden zijn veel verschillende variaties denkbaar.
Korte mouwen
's Zomers worden veel overhemden met korte mouwen gedragen.
Taillering
Het overhemd is rond de taille iets ingenomen, waardoor het figuur soms beter uitkomt.
Geschiedenis en naamgeving
Een overhemd dankt zijn naam daaraan dat hij (van oorsprong) over het hemd (tegenwoordig meestal onderhemd genoemd) wordt gedragen. Een oude naam is boezeroen. Van oudsher was de boezeroen (in het Frans "le bourgeron") eigenlijk een korte kiel met lange mouwen, meestal van blauw gestreept linnen of katoen. Hij werd voornamelijk als onderkleed gedragen door ambachtslieden, zeelieden en sjouwers. Dit kledingstuk had geen kraag. Omdat dus het "gewone volk" boezeroenen droeg, werden arbeiders wel "Jan Boezeroen" genoemd. Een mager persoon werd wel aangeduid als "een boezeroen met botten". Tegenwoordig worden overhemden ook vaak aangeduid met de Engelse namen 'shirt' of 'dress shirt' of zelfs 'dress hemd'. Over het algemeen bedoelt men met 'dress shirt' en 'dress hemd' een overhemd dat geschikt is om met een stropdas, onder een kostuum of pak te dragen.